Bronkoskopi nedir?
Endoskopi vücut boşluklarının (içi boş organların) küçük ışık kaynakları ile aydınlatılarak endoskop denen aletler ile gözle doğrudan incelenmesi işlemidir. Bu alet hem görüntülemeye hem de biyopsi gibi bazı işlemleri yapmaya olanak sağlar. Akciğerlerin, bronş ağacının görüntülenmesine yönelik işleme BRONKOSKOPİ bunun için kullanılan cihaza da BRONKOSKOP adı verilir. Yani bronkoskopi işlemi havayollarının (bronş ağacının) içerden görüntülenmesidir. İki tip bronkoskop vardır, en sık kullanılan fiberoptik bronkoskop adı verilen yarım santim çaplı, ince, hareketli bir çubuktur, genellikle burundan girilerek bronşlara ulaşılır ve bronş ağacı içten görülerek direk incelenir. Diğer bronkoskop tipi ise rigit bronkoskoptur, ki bu; daha kalın bir boru şeklindedir, ameliyathanede hasta uyutularak ağızdan hastanın nefes yollarına bu borunun sokulması ile uygulanır.
Bu işlem sırasında bronş ağacının yapısı incelenir bronş ağacı içinden yıkama suyu, sekresyon alınıp bu numunelerde, hem mikrobiyolojik inceleme- ki bu özellikle tüberküloz şüphesi olan ve balgam veremeyen hastalar için önemlidir- hem de sitolojik, yani hücresel incelemeler yapılarak, tümör açısından veya sarkoidoz gibi bazı özel hastalıklar açısından değerlendirmeler yapılabilir. Yine bronkoskopi sırasında gerekli görülürse akciğer dokusu ya da mediasten dediğimiz akciğerler arasında kalan ve kalbin, ana damarların bulunduğu, nefes borusunun bulunduğu boşlukta bulunan lenf nodüllerinden de biopsi yani parça ya da aspirasyonla hücresel materyal alınabilir.
Ayrıca tedavi amaçlı da bronkoskopi uygulanabilmektedir.
Bronkoskopi neden yapılır? (Bronkoskopi işleminin yapılma nedenleri nelerdir? Nasıl sorunlar yaşayan kişilere uygulanabilir?)
Tanı Amaçlı
- Akciğer grafisinde normal dışı bir görünüm saptanıp, diğer yöntemlerle tanı konamamış hastalar
- Akciğer grafisi veya tomografisinde akciğer kanseri şüphesi olan hastalar, Kanlı balgam çıkaran hastalar
- Her türlü tetkik yapılıp (alerji, reflu, sinuzit vs.) nedeni bulunamamış uzayan öksürük yakınması olan hastalarda
- 2 haftadan uzun süren ve KBB uzmanınca doğrudan ses tellerinin bir hastalığı düşünülmemiş ses kısıklığı varlığında,
- Akciğer absesi, Düzelmeyen pnömotoraks, Balgamda habis hücre görülmesi, Akciğer kanseri takibi
- Nefes borusuna yabancı bir cisim kaçma şüphesi olan hastalarda,
- Nefes alıp verme sırasında belirli bir akciğer alanında hışıltılı solunum duyulan ve bunu açıklayacak başka bir neden saptanamayan hastalarda, tanısal bronkoskopi yapılmalıdır.
Tedavi Amaçlı
- Bronşlarda aşırı ve yoğun kıvamlı sekresyon birikiminin yol açtığı atellektazilerin (sönmüş akciğer) varlığında bu durumun düzeltilmesi amacıyla sekresyonu temizlemekte,
- Havayollarına kaçan yabancı cisimlerin çıkarılması amacıyla,
- Nefes borusu ve bronş içinde tıkanmaya yol açan tümörlerde tümörü küçülterek havayolunu açmaya yönelik girişimsel bronkoskopi uygulamaları (Lazer, argon, plazma, koter, elektrokoter,cryokoter, Brakiterapi, Kriyoterapi)
- Kanamaların durdurulması.
Bronkoskopi nasıl uygulanır?
Hastaya damar yolu açılır (Gerektiğinde ilaç ve serum uygulanabilmesine olanak sağlayan küçük bir kanül kol damarına takılır).Hastanın rahatlamasını, gevşemesini sağlayan ilaçlar kas içine veya takılan kanülden yavaşça damar içine uygulanır. Ardından hastanın öksürük refleksini baskılamaya yönelik lokal anestezik maddeler (genellikle lidokain, xsilokain) ağız ve boğaza püskürtülür veya buhar olarak solutulur. Ardından bronkoskopi işlemine geçilir. Bronkoskopi sırasında hastaya burundan oksijen verilir. Bronkoskopi hasta sırt üstü yatarken veya otururken yapılabilir. Bronkoskop nefes borusu ve bronşlara ağız yolu ile ya da burun içinden gönderilebilir.
Fiberoptik bronkoskoplarda bronş ağacına giren kısım oldukça ince (3.5-6mm çaplı) dir. Cihazın uç kısmında yer alan mercek ile nefes borusu ve bronşların içinden alınan görüntü fiberoptik sistem ve bu sisteme eklenen bir kamera ile monitörden izlenir. Bronkoskopun havayoluna ilk girişinde ve uygulama sırasında zaman zaman öksürük olabilir. Öksürüğü baskılamak için bronkoskop içinden lokal anestezik madde verilerek uygulamaya devam edilir. Bronkoskopla öncelikle bronş sisteminin içi ayrıntılı olarak gözlenir, incelenir. Sadece araştırma amaçlı yapılan bronkoskopilerde, -örneğin kanama nedeni arama, uzun süreli öksürük- tüm bronş sistemi detaylı olarak incelenir. Bronkoskopi yapılma nedeni bir bölgede şüpheli bir görünüm, kitle vb. ise o bölgeden gerekli görülen yıkama suyu, fırçalama, iğne aspirasyonu, biopsi vb. işlem yapılır.
Ayrıca tedavi amaçlı uygulanan bronkoskopilerde yabancı cisim çıkarma, nefes borusu ve bronş içinde tıkanmaya yol açan tümörlerde tümörü küçülterek havayolunu açmaya yönelik girişimsel bronkoskopi uygulamaları (Lazer, argon, plazma, koter, elektrokoter, cryokoter, Brakiterapi, Kriyoterapi), stent takma, Son yıllarda, amfizemde bronkoskopik yöntemlerle akciğer hacmini küçültme tedavileri güncel hale gelmiştir, en çok kullanılan endobronşiyal valflerdir.
Ayrıca yine son yıllarda elektromagnetik navigasyon tekniği ile çok küçük tümörlere ulaşılabilmekte ve hem tanıda hem tedavide bu yöntem kullanılabilmektedir.
Bronkoskopi en sık kimlere uygulanır?
Bronkoskopi yenidoğandan ileri yaş hastalara kadar gerekli olduğunda her yaş grubuna uygulanabilmektedir.
Tedavi Amaçlı
- Bronşlarda aşırı ve yoğun kıvamlı sekresyon birikiminin yol açtığı atellektazilerin (sönmüş akciğer) varlığında bu durumun düzeltilmesi amacıyla sekresyonu temizlemekte,
- Havayollarına kaçan yabancı cisimlerin çıkarılması amacıyla,
- Nefes borusu ve bronş içinde tıkanmaya yol açan tümörlerde tümörü küçülterek havayolunu açmaya yönelik girişimsel bronkoskopi uygulamaları (Lazer, argon, plazma, koter, elektrokoter, cryokoter, Brakiterapi, Kriyoterapi)
- Kanamaların durdurulmasında tedavi amaçlı bronkoskopi uygulanır.
Bronkoskopi sonrası nasıl sorunlar gözlenebilir?
Bronkoskopi güvenli, tanısal bir işlemdir ancak yine de her girişimde olduğu gibi az da olsa komplikasyon riski taşır. Bu nedenle öncesinde hastadan iyi bir öykü alınması ve özellikle kalp-damar ve solunum sistemi muayenesinin ayrıntılı olarak yapılması çok önemlidir. Bronkoskopi yapılacak hastanın bilinen bir kalp problemi varsa, ritm problemi varsa öncesinde kardiolog tarafından değerlendirilmeleri ve stabil halde olmaları uygun olacaktır. Bu özellikle tedavi amaçlı uygulanacak ve işlemin süresinin uzayabileceği bronkoskopilerde gereklidir. Hasta ağır astım ya da KOAH ise öncesinde solunum fonksiyon testi hatta gerekiyorsa arter kan gazı bakılması gelişebilecek nefes darlığı riskini en aza indirmek için gereken tedbirlerin alınmasını sağlar. Nadiren geçici ateş, kanama nefes darlığı, öksürük gibi komplikasyonlar olabilir. Bronkoskopik biyopsi ile akciğerde sönme riski de %1’den çok azdır. Bu durumda uygulanacak tedavi ile hızla akciğerler düzelir.
Bronkoskopik işlem nedeniyle gelişen komplikasyonlardan ölüm oranı %0.01-0.02 yüzbinde birdir.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder